Դու մի’ հարցրու.“Սիրո՞ւմ ես ինձ”:

Ինչպես կույրը իր ձեռնափայտն է միշտ հիշում,
Դու էլ հիշի’ր,
Որ երբ իզուր հարց չեն տալիս`
Սուտ պատասխան չե~ն ստանում:
Եվ դու բնավ իմ այս խոսքից մի’ վշտանա,
Այլ մտածիր,
Թե ջրհորի մութ խորության չափման համար
Իր սեփական մանկանն ո՞վ է ջրհոր նետում:
Դու մի’ հարցրու, իսկ ես ասեմ
Քո ուզածից շա~տ ավելին:


Եվ ասում եմ ե՛ս` միօրյա՛ հավատացյալ,
Իսկ դու լսի՛ր, իմ նորօրյա’ աստվածուհի:
Պաշտամունքի մի ծե~ս պիտի արվի այսօր,
Խոստովանքը էլ ո՞ւմ է պետք:

Դու` անծանոթ մի նոր աշխարհ,
Ես` մի հմուտ աշխարհագետ,
Որ վա՛տ գիտեմ, շա~տ վատ գիտեմ
Բազմախոստում տեղանքը քո:
Ու խոսում է մեջս կրկին
Մոլի ոգին հետազոտման.
Ուզում եմ քեզ անգիր անել,
Մտքով գծել քարտեզը քո,_
Հարց ու փորձը էլ ո՞ւմ է պետք:
Եվ առավել լավ չէ՞ արդյոք,
Որ մարդու ո՜տքը սայթաքի,
Քան թե լեզո՛ւն:
Ուրեմն արի ոչ թե խոսենք,
Այլ մտովին քայլենք առաջ
Այս անծանոթ ճանապարհով,
Մինչեւ հասնենք հանգրվանի`
Հեքիաթական ինչ-որ մի տեղ,
Ուր չկա՜ տեր ու տիրական` մեզնից բացի,
Ու մենք պիտի լինենք թլվատ` ջրի՛ նման,
Եվ լինենք կույր` կրակի՛ պես,
Ուր` հակառակ մեր իմացած հին օրենքի`
Մարմինները ջերմությունից չե՛ն լայնանում,
Այլ կծկըվո՜ւմ,
Եվ լուծվում են բոլոր հարցերն` աղի՛ նման,
Դառնալով համ մեր բերանում,
Մեր լարաթափ ջղերի մեջ,
Շփոթահար մեր դեմքերին...

Այնժամ գուցե բնազդաբար ե՛ս քեզ հարցնեմ.
“Սիրո՞ւմ ես ինձ”:
Ե՛ս քեզ հարցնեմ`
Պտասխանիդ չսպասելով,
Այլ օգնելով, որ ստանաս
Նախկին տեսքըդ աստվածուհու,
Նախկին տեսքըդ ա՛յն աշխարհի,
Որ դեռ չուներ գծված քարտեզ:
Եվ իմ հարցին ի պատասխան
Այնժամ գուցե ինքդ ինձ ասես.
“Ասում են, թե դուք օգնում եք լոկ հանվելիս:
Իսկ դու օգնում ես հագնըվել:
Դու ուրի՛շ ես:
Սիրո՜ւմ եմ քեզ”...

ԱՅԴ Ո՞Վ Է ԱՍԵԼ՝ ՆՈՐԻՑ ԵՆ ՍԻՐՈՒՄ ՆՈՐԻ՛Ց ՉԵՆ ՍԻՐՈՒՄ, ՍԻՐՈՒՄ ԵՆ ԿՐԿԻ՜Ն …

Այդ ո՞վ է ասել՝ նորից են սիրում։
Նորի՛ց չեն սիրում, սիրում են կրկի՜ն …

Ու երբ մինչ—իսկ այլուրից (դեռ տա՜ք)
Դու նո՛ւյն մարմինն ես հիշում բնազդով,
Երբ հոտն էլ սուրճի նրա՛ն հիշեցնում
Եվ քո գունազարդ քնի փոխարեն
Անքնություն է փռում սպիտակ.
Երբ աստղերն իրենց կլորակ սանրով
Մազերդ են սանրում, իսկ դու վերստին
Շոյանքի սովոր քո մազերի մեջ
Նո՛ւյն հանգստարար մատներն ես զգում.
Երբ օտար մեկի շարժումի, դեմքի
Նմանությունը հեռու-մոտավոր
Ոտներդ է ասես դնում գիպսի մեջ,
Իսկ միտքդ բեկում այնպե՛ս կտրական,
Ինչպես լույսերի վետվետումներից
Երկաթգծերն են կարծես ջարդոտվում.
Երբ անձր—ներից հողն ասես թթվում
Եվ ստիպում է ռունգո՜վ էլ զգալ,
Որ մենակ ես դու իբր— մի … Իգրեկ,
Իսկ ինչ-որ մի տեղ կամ հենց քո կողքին
Կա մի Իքս ուրիշ, առանց որի դու
Խնդիր չե՜ս կազմի, ո՛չ էլ կլուծես,-
Մի՛շտ, ամե՜ն անգամ պաշարում է քեզ
Նույն զգացումը անճեղք ու անդուռ,
Եվ հասկանում ես, որ մարդն, ի վերջո,
Նորի՛ց չի սիրում, սիրում է կրկի՜ն,
Մանզի կա մթին մի կախյալություն
Ջղի — արյան, հոգու — կրքի.
Քանզի նռանը հանման-գումարման
Այդ մե՛նք չենք դնում լուծվելիք խնդրում.
Քանզի թեպետ— բախտ մենք ենք փնտրում,
Բայց բա՛խտը,
Բա՛խտը,
Բա՜խտն է մեզ ընտրում …

Ուստի մինչ—իսկ սիրառատ հոգին
Նորի՛ց չի սիրում, սիրում է կրկի՜ն…

ԱՆԿԵՂԾ ԱՍԱԾ

Անկեղծ ասած՝ այս ամենից ես հոգնել եմ,
Ես, սիրելի՛ս, որ քեզ սիրել եւ օգնել եմ.
Ձեռք եմ պարզել, հույս եմ տվել,
Վատըդ թողած՝ լավըդ թվել,
Հավատացրել, հավատացել,
Թե իմ առաջ դուռ ես բացել՝
Չտեսնըված, չեղած մի դուռ։
Սակայն ի՞նչ եմ ես ստացել
Այդ ամենին ի տրիտուր։

Անկեղծ ասած՝ ոչինչ չկա, եւ ոչ էլ կար։

Անկեղծ ասած՝ դու բնավ էլ ա՛յն չես եղել,
Ա՛յն չես եղել, ինչ որ ես եմ կարծել երկար։
Ո՞ւր ես, ասա՛, դու ինձ մղել։
Ճիշտ ճամփից ես միայն շեղել։
Սուտ խոստումով կապել ես ինձ,
Մանկան նման խաբել ես ինձ,
Ու չես տվել ոչի՜նչ, ոչի՜նչ։
Իսկ այն, ինչ որ ինձ ես տվել,
Արժանի չէր ո՛չ քեզ, ո՛չ ինձ։

Անկեղծ ասած՝ քո տվածից ես հոգնել եմ։

Ինքդ գիտես՝ որքան ձգտել ու տքնել եմ,
Որ դու... որ դու նման լինես իմ երազին։
Իսկ դու գիտե՞ս՝ ի՛նչ դուրս եկավ.
«Տղան հասավ իր մուրազին,
Դուք էլ հասնեք ձեր մուրազին»։

Հեքիաթն, այո, միտքըս ընկավ...
Դու՝ հեքիաթում հրաշք աղջիկ.
Այնինչ կյանքում՝ ինչ-որ... չղջիկ,
Որ ոչ թռչուն, ոչ էլ մուկ է...

Անկեղծ ասած՝ զուր էր ամբողջ այս աղմուկը։

Անկեղծ ասած՝ նեղանում ես, թե լրջանում,
Մե՜կ է հիմա։ Էլ չեմ գցի ինձ սար ու ձոր,
Անկեղծ կասեմ՝ հեքիաթն ինչով է վերջանում,
Ցած է ընկնում երեք խնձոր-
Մեկ՝ ասողին,
Մեկ՝ լսողին,
Մեկ էլ... ինձ պես գիշեր ու զօր
Հիմարաբար սպասողին...

Անկեղծ ասած՝ հեքիաթներից ես հոգնել եմ...

Միանգամից

Ասում են, թե միանգամից կյանքում ոչի՜նչ չի կատարվում.
Միանգամից ո՛չ մի կարպետ եւ ո՛չ մի գորգ չի պատըռվում,
Միանգամից բերդ չի շինվում ու չի քանդվում միանգամից,
Միանգամից ձյուն չի գալիս եւ չի փչում անգամ քամին:
Մի՛րգ չի հասնում միանգամից, ո՜ւր մնաց թե՝ խելոքանան,
Զո՛ւյգ չեն կազմում միանգամից, ու՜ր մնաց թե՝ երեքանան:
Միանգամից չեն կշտանում եւ չեն զգում ջրի կարիք.
Ո՛չ այսօրն է անցյալ դառնում, ո՜չ էլ վաղն է դառնում գալիք:

Այս ամենը ճիշտ է, հարկա՛վ,
Հենց այսպես է, ինչպես որ կա:
Սակայն եթե իմ կյանքի մեջ գեթ հարցնեին մի՛ անգամ ինձ,
Թե ես ի՞նչ եմ գերադասում,
Ի՞նչ եմ ուզում
Ու երազում,
Ես կասեի.
- Ինչ լինում է՝ թող որ լինի ՄԻԱՆԳԱՄԻ՜Ց...

1962 Պարույր Սեւակ

ՊԱՏԱՀԱԲԱՐ ԵՆ ՊԱՏԱՀՈՒՄ ԿՅԱՆՔՈՒՄ

Մի՛շտ էլ սիրածին պատահաբար են պատահում կյանքում
Ու հրաժեշտ են տալիս սիրածին անհրաժեշտաբա ՜ր…

Թե կուզես՝ լռի՛ր
Թե կուզես՝ ոռնա՜,
Թե կուզես՝ ծամիր սեփական լեզուդ:
Թե կուզես՝ խցիր բերանդ բարձով,
Թե կուզես՝ ոտքով հարվածիր բարձին.
Հավատացյալ ես՝ հայհոյիր աստծուն,
Հավատացյալ չես՝ աստծուն հավատա.
Թե կուզես՝ ուզիր է՛լ չուզել- իզո՜ւր,
Թե կուզես՝ ուզիր է՛լ չապրել-իզո՜ւր…
Ու, եթե կուզես, ապրելն այս է հենց,
Եվ սերն իսկական հենց այս է որ կա.

-Պատահաբար ես պատահում կյանքում,
Անհրաժեշստաբար հրաժեշտ տալիս…

Աշխարհում կա ջահելություն
Կա կյանք
Կա սեր
Կան տղաներ և աղջիկներ
Կա շեկ կա սև

Եվ մի աղջիկ
Սև աչքերով սև մազերով
Ինձ գերել է խելքից հանել իր նազերով

Գալիս է նա և շատ հաճախ
Ձեռքս բռնում ափս բացում
Սև աչքերը մերթ կկոցում
մերթ լայն բացում
մերթ փակում է
Սկսվում է գուշակումը

Ապու Ապու կապու կապու
Եկ մի տեսնենք ինչ կա ափում
Աթու աթու թուհ հա թուհ
տեսնենք տղան ինչ է ասում
Անամ փերու չանամ փերու

Եվ մի օր էլ չեմ համբեում
Գիտեմ Գիտեմ
Գուշալ էլ ես կախարդ էլ ես
Չէ որ դու ինձ ոտքով գլխով կախարդել ես
Բայց իմ ափը ինչ է տալիս
Ինք գիտես որ մի ափը
մինչև անգամ ծափ չի տալիս
Ախար ինչ կա այդ ափի մեջ
Կուզես դառնամ ՄԱՐԴ ԱՓԻ մեջ

Մարդկանց առաջ և քո առաջ
Ահավասիք ինքս եմ բացում
Ինչ որ ունեմ ինչ որ չունեմ
Իմ հեգու մեջ
Մարդկանց առաջ և քո առաջ
Ահավասիկ ինքս եմ բացվում
Ինչպես մանուկն օրորոցում
Երբ Շոգում է

Պ . Սևակ (Մարդ ափի մեջ)

***
Իմ սրտի սյունը

Տեղից խախտել են...

Իմ տան սրբերը

Ո՞ւր են - գաղթել են...

Փառք ու հաղթանակ

Իզո՜ւր մաղթեցին,-

Չգիտեմ` ովքեր.

Բայց ինձ հաղթել են...


Եթե ասեմ՝

Բոց կլինի,

Եթե չասեմ՝

Խոց կլինի...

Ինքդ ասա.

Ես ի՞նչ անեմ,

Բա իմ բանը

Ո՞նց կլինի:


Ձյունը ի՞նչ է իմանում,

Թե աղքատը փայտ չունի.

Ճամփան ի՞նչ է իմանում,

Թե ձին ոտքին պայտ չունի:

Բայց ես գիտեմ. ով երեկ

Շեն տներ է ավիրել,

Ինչքան զղջման խոսք ասի՝

Մե՛կ է, խղճի խայթ չունի՜:


Նույն հին վանքն է,

Բաըց այլևս սուրբ չի թվում այս վանքը:

Նույն լեզվակն է,

Բայց մի տեսակ կեղծ է հնչում այս զանգը:

Հանգը տեղը, վանկը տեղը`

Ոտանավոր է կարծես,

Նույնիսկ վաղուց անգիր գիտես,

Բայց... կորել է հուզանքը


Լինում է այսպես էլ կյանքում.

Իրավ են միշտ իրենց կարծում

Եվ այնպես պատժում են դաժան,

Երբ թեթև զանցանք ես գործում_

Այնքա՛ն խիստ և այնքա՜ն դաժան,

Որ, գիտե՞ք, մեզ պատիժ տալով՝

Շատ թեթև զանցանքի դիմաց

Շատ ծանր հանցանք են գործում:

Եթե անգամ այնպես փայլես, ոնց ամենքը,

Քե՜զ չեն տեսնի,_ ի՞նչ իմանաս:

Եթե անգամ այնպես քայլես, ոնց ամենքը,

Տեղ չե՜ս հասնի,_ ի՞նչ իմանաս:

Տե՛ս, շատերը չեղած գարուց

Բերք են վերցնում մեկին հազար,

Իսկ քո ոսկի ցորենից էլ՝ մեկ էլ տեսար՝

Փու՜շ կբւսնի,_ ի՞նչ իմանաս:


Առաջվա պես

Ուր ես ` չկաս,
Չէ որ կայիր…
Ախ ,թե մեկ էլ
Մի օր գայիր
Ու ժպտայիր~
Առաջվա պես,
Առաջվա պես,
Հավատայիր
====
Մեղուն ինքն էլ չգիտե,

Թե խայթելիս կսատկի:

Ցողունն ինքն էլ չգիտե,

Որ կթոշնի` թե ծաղկի:

Դու, որ մարդ ես` ոչ մեղու

Ոչ էլ ցողուն մի անշունչ,

Ամեն "սխալ" մի ձաղկիր,

Ամեն "սխալ" մի շտկիր:



ԼԱՑ ԷԼ ԿԱ ԼԱՑ ԷԼ

Մեկը լալիս է նորածնի պես՝

Ճչում է, սակայն...արցունքներ չկան:

Մեկն էլ բերանից ծպտուն չի հանում

Բայց արցունքներն են շիթ-շիթ լճանում:

Մեկն էլ ինձ նման( գուցե նաև՝ քո,)

Բարձր ճչալու սովոր չէ բնավ,

Եվ արցունքներն էլ աչքից չեն հորդում,

Այլ հոսում են ներս

ՈՒ կիտվում դանդաղ

Չեչաքարի պես ծածկված սրտում:

ՆԵՐՇՆՉՄԱՆ ՊԱՀԵՐԻՆ

Այս պահերին աշխարհում
Ես հարուստ եմ բոլորի՜ց:
Ես բարի եմ մանկան պես
Այս պահերին աշխարհում:
Այս պահերին թվում է՝
փակ դուռ չկա ինձ համար-
ՈՒր էլ գնամ՝ կընդունեն,
Եվ չեն մերժի՝ ինչ ուզեմ:
Այս պահերին թվում է,
Որ հողագունդը համայն
Ես կարող եմ մի խոսքով
Թախծոտ մորը սփոփել,
Իմ մի խոսքով կարող է
Սիրտը սիրով տրոփել.
Իմ մի խոսքով կարող է
Գնալ զինվորը մարտի,
Իմ մի խոսքը կարող է
Մարդ դարձնել տմարդին:
Ես կարող եմ ձեռք բերել
Իմ մի հատիկ մի խոսքով,
Ինչ չեն կարող ձեռք բերել
Ո՛չ արյունով, ո՛չ ոսկով.
Ո՛չ հրդեհով, որ տներ
ՈՒ քաղաքներ է վառում...

Ես զորեղ եմ ամենքից
Այս պահերին աշխարհում...

ԵՐԱԶԱՆՔԻ ԳԻՆԸ

Մենք ամեն ինչ արեցինք
Շտապելով ու փութով,
Բան չտեսանք, սիրելի՛ս,
Բայց հուսացինք, թե շուտով
Սերն ամեն ինչ կհաղթի,
Լավ կընթանա ամեն ինչ...
Չէ՜, սնեցինք մեզ սուտով...
Դու տեսնում ես, իմ անգի՜ն,
Երազանքը մեր փարթամ
Հիմա դարձել է անշուք,
Հիմա դարձել է տարտամ,
Նա մի ստվեր է թվում,
Բայց մի ստվեր՝ ետևում,
Որից պրծու՜մ էլ չկա -
Մեզ է անվերջ հետևում...

ԱՌԱՋԻՆ ՍԵՐԸ

Պե՛տք չէ, սիրելի՜ս.
Զո՜ւր ես երդվում:

Առանց երդման էլ ես հավատում եմ,
Որ հիմա օրըդ մի դար է տևում,
Որ փուշ կարոտը քեզ ծվատում է,
Որ գիշերն ի լույս չես քնում հաճախ,
Որ իմ անունն ես կրկընում հաճախ,
Որ աղջկական քո մաքուր բարձին
Թեքված ես տեսնում մի ծերուկ արծիվ
(Անգղ էլ լինեի՝ արծիվ է թվում),
Որ քեզ աշխարհոէմ ոչի՜նչ չի թովում,
Որ առանց սիրուս կյանքդ կորած է,
Որ...

Գիտե՛մ, ջա՜նըս.
Զո՜ւր ես երդվում:

Բայց գիտեմ և այն,
Ինչ դո՛ւ չգիտես.

Առաջին սերը, ինչպես որ հացը,
Ի՜նչ էլ որ անես՝ միշտ կուտ է գնում...